Leishmania bij honden

Hoe wordt een hond met leishmania besmet?

Canine leishmaniasis is een chronische ziekte, veroorzaakt door de parasiet Leishmania infantum, die wordt overgebracht door de beet van een kleine mug, de zandvlieg.

Zandvliegen zijn kleine, mugachtige bijtende insecten die zich voeden met het bloed van dieren en mensen. Ze komen vooral in tropische en subtropische gebieden voor, maar ook in Zuid-Europa, waaronder Zuid-Frankrijk, populair in de zomer voor toeristen, het Midden-Oosten en delen van Azië. 

De ziekte komt vaker voor in landelijke gebieden en gebieden waar veel zandvliegen voorkomen, zoals bosgebieden en aan zee. Besmetting vindt meestal plaats tussen april en oktober, wanneer de muggen actief zijn.

Het kan jaren duren na een besmetting voor de hond symptomen begint te krijgen. 

Reist u met uw hond? Lees dan ook ons artikel over buitenlandse reizen maken met uw hond. Hierin leest u meer over de formaliteiten die u kunt verwachten, over rabiës, beter bekend als hondsdolheid, dat in andere landen meer voorkomt en tips om te zorgen dat het reizen prettig is voor uw hond.

Kan mijn hond in België of Nederland Leishmania oplopen? 

Deze besmettelijke ziekte komt binnen Europa voor in landen rond de Middellandse Zee en buiten Europa in tropische gebieden. De zandvlieg die de ziekte verspreidt, komt in onze contreien niet voor. Als een hond de ziekte meeneemt uit een ander land, binnen Europa uit Spanje, Portugal, Italië en Frankrijk, zal de ziekte zich dan ook niet verspreiden, omdat daar zandvliegen voor nodig zijn. Er zijn met enige regelmaat honden in Nederland of België die de ziekte hebben, maar ze hebben Leishmania altijd elders opgelopen.

Is overdracht van Leishmania op mensen mogelijk?

De leismania-parasiet is een zoönose, dit betekent dat de parasiet van een mens naar een mens of van een dier naar een mens worden overgedragen. Mensen kunnen inderdaad ook leishmaniasis krijgen. Als een hond besmet is met de Leishmania-parasiet, kunnen zandvliegen zich voeden met zijn bloed en de parasieten binnenkrijgen. Wanneer ze vervolgens een mens bijten, kunnen ze de parasieten op mensen overbrengen, wat leidt tot infectie. Ook dit gebeurt niet in Nederland en België, omdat de zandvlieg hier niet voorkomt.

Is Leishmania bij de hond te voorkomen?

Voorkomen is beter dan genezen, in dit geval zeker omdat volledige genezing erg zeldzaam is.  Als je naar een gebied gaat waar de parasiet voorkomt, kun je de hond beschermen. De hond wordt alleen besmet door een steek van een zandvlieg, het beste is dit laatste te voorkomen dmv pipetten en/of een halsband. De pipetjes werken 3 weken, bij een langer verblijf, moet de dus herhaald worden. Breng de inhoud van het pipet 2 dagen voor vertrek aan. De halsband werkt 5 à 6 maanden, deze dien je 2 weken voor vertrek bij de hond om te doen. 

Er bestaat tegenwoordig ook een vaccin tegen Leishmaniosis. De inenting kan gegeven worden vanaf dat de hond 6 maanden is. Vooraf moet een bloedmonster worden genomen om te controleren of de hond niet besmet is met de parasiet. Daarna is er een jaarlijkse booster. Het vaccin voorkomt infectie niet, maar verhoogt de weerstand van de hond tegen infectie. Als je hond niet in een risicogebied woont, moet je toch voorzorgsmaatregelen nemen als je naar risicogebieden reist.

De inenting voorkomt de infectie na de besmetting met de parasiet. Voor maximale bescherming moet je na de vaccinatie ook zandvliegbestrijding toepassen (pipet of halsband).

Wat gebeurt er bij infectie met leishmaniasis?

Na een beet door een besmette zandvlieg komt de Leishmania-parasiet, een microscopisch organisme, in de bloedbaan terecht. Het verspreidt zich hierdoor door het lichaam van de hond. Hierbij infecteert het cellen van het immuunsysteem zoals macrofagen en lymfocyten. De parasiet kan zich ook nestelen in interne organen zoals de nieren, lever en milt, waar hij zich vermenigvuldigt en weefselschade veroorzaakt.

Naarmate de infectie vordert, probeert het immuunsysteem van de hond de parasiet te bestrijden door antilichamen en specifieke immuuncellen te produceren. Bij sommige honden kan het immuunsysteem de parasiet bestrijden, deze honden krijgen geen symptomen. Meestal is de immuunrespons echter onvoldoende of zelfs ineffectief, waardoor de parasiet zich kan blijven vermenigvuldigen.

Wat zijn de symptomen van Canine leishmaniasis?

De symptomen van leishmaniasis bij honden zijn een gevolg van zowel de immuunrespons van het lichaam als aan weefselschade veroorzaakt door de parasiet. De klinische symptomen zijn daarom gevarieerd en niet erg specifiek... De ziekte kan daarom vrij moeilijk te herkennen en te diagnosticeren zijn. Let wel, de symptomen zijn soms pas jaren na de besmetting zichtbaar. Als u de symptomen hieronder waarneemt bij uw hond, is het zaak naar de dierenarts te gaan en deze in te lichten over eventuele vakanties met uw hond. Het volgende kan worden waargenomen:

• Indien de ziekte zich meteen ontwikkelt, of als je de hond nakijkt voordat hij symptomen heeft (tijdens de reis bijvoorbeeld), kunnen kleine bultjes of zweertjes worden waargenomen daar waar de zandvlieg gebeten heeft. Deze verdwijnen na enkele weken vanzelf.
• Vaak de eerste waarneembare symptomen: vergrote lymfeknopen, gewichtsverlies, spierafbraak, (zeer) weinig eetlust en verzwakking.
• Huidletsels: roos, schilfers, haaruitval, huid- en slijmzweren, abnormaal lange klauwen, enz.
• Bloedneuzen, bloed in de urine
• Braken en diarree 
• Gewrichtsontstekingen
• Locomotorische problemen: kreupelheid, stijfheid
• Oogproblemen: bindvliesontsteking
• Koorts, vergrote lymfeklieren
• Gewichtsverlies en algemene zwakte: het gewichtsverlies kan gepaard gaan met een verhoogde eetlust. 
• In de ernstigste gevallen kan de ziekte de inwendige organen aantasten en symptomen veroorzaken zoals nier-, lever- en bloedstoornissen, vergrote mild... 

In de meest ernstige gevallen kan de ziekte schade aan inwendige organen veroorzaken en symptomen veroorzaken zoals zenuw-, nier-, lever- en bloedaandoeningen. De klinische symptomen zijn dus gevarieerd en niet erg specifiek... De ziekte kan daarom vrij moeilijk te herkennen en te diagnosticeren zijn.

Hoe wordt de diagnose canine leishmaniasis gesteld?

Canine leishmaniasis wordt vastgesteld door een dierenarts. Hij zal de hond eerst volledig klinisch onderzoeken om eventuele symptomen van de ziekte op te sporen. Hij zal u vragen stellen over de levensstijl van de hond en of hij in risicogebieden is geweest waar de zandvlieg actief is (misschien enkele jaren geleden!).

Vervolgens neemt de dierenarts bloedmonsters om op te testen op aanwezigheid van antilichamen tegen Leishmaniasis in het bloed van de hond. Serologische tests zijn zeer gevoelig en kunnen de aanwezigheid van antilichamen zelfs detecteren bij honden zonder klinische symptomen.  

Ten slotte kunnen parasitologische tests, zoals PCR, worden uitgevoerd om de aanwezigheid van Leishmania in de weefsels van de hond, zoals de huid, lymfeklieren of het beenmerg, vast te stellen. Deze tests kunnen de actieve aanwezigheid van de ziekte bevestigen en helpen bij het bepalen van het stadium van de ziekte.

Hoe verloopt de behandeling van leishmaniasis bij de hond?

De behandeling van leishmaniasis bij honden hangt af van het stadium van de ziekte (vast te stellen met PCR test) en de ernst van de symptomen. 

De behandeling voor leishmaniasis gebeurt in de vorm van injecties en tabletten. Dit is een langetermijnbehandeling, soms duurt het jaren, met mogelijk aanzienlijke bijwerkingen, vooral op de nierfunctie, en vereist regelmatige controle door de dierenarts. 

Volledige genezing van leishmaniasis bij honden is heel zeldzaam. De behandeling is gericht op het beheersen van de symptomen en het verbeteren van de levenskwaliteit van de hond, maar resulteert over het algemeen niet in volledige uitroeiing van de parasieten uit het lichaam.

Wat is de prognose voor een hond met leishmaniasis?

De prognose hangt af van het stadium en de ernst van de symptomen. Honden die lijden aan leishmaniasis kunnen een verminderde levensverwachting en chronische complicaties hebben.

In de ernstigste gevallen, wanneer de ziekte laat wordt gediagnosticeerd, niet goed wordt behandeld of leidt tot secundair nierfalen, kan de prognose somber zijn. 

Een andere ziekte die overgebracht wordt door insecten is de ziekte van Lyme, die een hond kan oplopen via een tekenbeet. Lees hier wat u kunt doen als uw hond een teek heeft.

Lees meer over ziektes die uw hond kan krijgen in onze adviezen rubriek, zoals bijvoorbeeld diabetes of artrose bij de hond. Ziektes bij de hond kunnen dierenartskosten flink laten oplopen. En omdat we allemaal het beste voorhebben met onze trouwe viervoeter is een ziektekostenverzekering voor uw hond dan ook ten zeerste aan te raden. 

Conclusie

Canine leishmaniasis is een potentieel ernstige parasitaire ziekte die wordt overgedragen door beten van zandvliegen. De ziekte kan verschillende symptomen hebben en verschillende organen aantasten. Het is belangrijk om de ziekte in een vroeg stadium te diagnosticeren en de juiste behandeling te volgen om de prognose en levenskwaliteit van de hond te verbeteren. Vaccinatie plus het gebruik van antiparasitica  (pipet/halsband) kunnen het risico op besmetting verkleinen.