Atopische dermatitis van de hond: hoe kan u dit verzorgen?

Wat is atopische dermatitis bij de hond?

Atopische hondendermatitis of atopie is een chronische (d.w.z. in de tijd durende) huidontsteking die leidt tot ernstige jeuk. De ziekte wordt veroorzaakt door een huidafwijking en een allergie aan allergenen die in de omgeving aanwezig zijn (huisstofmijt, stof, voeding, …). Ze is te vergelijken met eczema bij de mens. De ziekte komt ook bij katten voor maar is daar zeldzamer.

Honden die door atopische dermatitis worden getroffen, hebben een huidbarrière-defect: hun huid is droger en doorlaatbaarder dan deze van honden in goede gezondheid. Zo wordt die een soort trechter die de allergenen doorlaat die in de omgeving of in de voeding zitten. Deze ziekte is niet besmettelijk.

Ze komt frequent voor en komt in het algemeen tussen 6 maanden en 3 jaar (en zelfs tot 6 jaar) tot uiting. Het is een permanente ziekte, wat betekent dat de hond er zijn leven lang door getroffen is. In bepaalde seizoenen (lente, zomer) kan de ziekte ernstiger zijn, afhankelijk van het betreffende allergeen.

Het is een genetische ziekte die aan de nakomelingen kan worden doorgegeven. Vandaar dat het belangrijk is dat dieren die aan atopie lijden, zich niet voortplanten.

Talrijke rassen hebben er aanleg voor, zoals:

• de Labrador,
• de Golden Retriever,
• de Franse bulldog,
• de Boxer,
• de Engelse bulldog,
• de Shar-Pei,
• de Pekinees,
• de Lhassa Apso
• de Terriërs. 

Wat zijn de belangrijkste symptomen en complicaties?

De symptomen verschijnen in het algemeen na een crisis, vanaf de leeftijd van 6 maanden, die kan optreden als gevolg van stress/angst, een verandering in voeding, de aanwezigheid van externe parasieten (vlooien, teken, mijten) of volgens de seizoenen naargelang de allergie die optreedt. Bij sommige honden kunnen de tekenen zich echter het hele jaar door voordoen.

Klinisch gezien vertaalt atopische dermatitis zich in het verschijnen van rode vlekken, die enorm jeuken (jeuk), met soms bultjes en haarverlies die zichtbaar zijn op het lichaam van de hond, vooral ter hoogte van de plooien, de poten, de snorharen, de oogranden, de binnenkant van de ledematen, de kussentjes (= pododermatitis), de buik en de hals. De vacht kan vettig zijn en slecht ruiken.

De hond krabt zich en likt vaak aan de getroffen plaatsen. De huid kan dan verdikt zijn met korsten. Er kan ook een oorontsteking ontstaan, waarbij de oren rood zijn en het dier met zijn kop zal schudden.

Angst of externe parasieten zoals vlooien of teken kunnen de symptomen verergeren.

Atopie is niet dodelijk maar kan de gezondheidstoestand van de hond ernstig aantasten. Soms superinfecteren de verwondingen door bacteriën of schimmels, en in dat geval kan het dier koorts, anorexia en intense vermoeidheid vertonen.

Hoe de ziekte diagnosticeren?

Indien uw hond symptomen van atopie vertoont, moet u uw dierenarts raadplegen. Hij zal u tal van vragen stellen en uw hond volledig onderzoeken.

De diagnose is enkel klinisch: door zich te baseren op de symptomen, de plaats van de wonden, de leeftijd, de reactie op de behandelingen en door andere oorzaken van jeuk te verwijderen (aanwezigheid van parasieten, zoals vlooien, schurft, haarwortelmijt of een infectie), kan hij het vermoeden bevestigen.

Het kan evenwel interessant zijn om aanvullende testen uit te voeren om te weten welke allergieën hier een rol spelen. Ze kunnen worden uitgevoerd ter hoogte van de huid via intradermoreactie.

Er wordt een kleine hoeveelheid allergeen in de huid geïnjecteerd (intrahuidinjectie) en na enkele minuten kan de reactie worden geobserveerd. Indien er een rode reactie optreedt, is het dier allergisch voor het geïnjecteerde allergeen.

Dit onderzoek is niet pijnlijk en zorgt voor snelle en betrouwbare resultaten. Er zijn eveneens testen met bloedafname beschikbaar.

Therapeutische behandeling

De enige behandeling van atopische dermatitis is de identificatie van het allergeen en de verwijdering ervan uit de omgeving of door desensibilisering, wat erin bestaat de tolerantie van het immuunsysteem voor het allergeen te herstellen (bijvoorbeeld in geval van huisstofmijtallergie).

In de meeste gevallen weten we echter niet welke allergenen er een rol spelen of zijn ze moeilijk volledig uit de omgeving uit te roeien (bijvoorbeeld pollen).

In deze gevallen wordt de atopische dermatitis niet verzorgd maar is de doelstelling van de behandeling de jeuk te verzachten en bacteriologische superinfecties te vermijden.

Plaatselijk kunnen producten worden aangebracht zoals verzachtende shampoo, hydraterende spray, lotion op basis van infectiewerende middelen en oordruppels. Er kunnen eveneens voedingssupplementen worden voorgeschreven die de huidkwaliteit verbeteren.

Op voorschrift van de dierenarts kan er hypoallergene voeding (brokken) worden voorgeschreven, met name voeding die proteïnen bevat die de hond voordien nooit heeft kunnen eten en waarvoor hij dus niet allergisch kan zijn.

Er kunnen ook verschillende geneesmiddelen worden gebruikt:

• Corticoïden worden oraal of met een injectie toegediend, bij voorkeur voor een korte periode omwille van de vele bijwerkingen. Ze verminderen de ontsteking en kunnen de crisis dus snel onder controle brengen.
• Immunomodulatoren in de vorm van tabletten. Ze kunnen het immuunsysteem kalmeren en dus de ontstekingsreactie verminderen.
• Antijeukmiddelen (antijeukgeneesmiddelen) worden oraal of via 1 maand durende injecties toegediend. Ze verminderen of verwijderen zelfs het jeukgevoel dat het voornaamste ongemak vormt voor de atopische hond. Deze geneesmiddelen zijn heel doeltreffend maar vrij duur.
• Bij secondaire infecties kan er een plaatselijke en/of algemene antibioticabehandeling worden voorgeschreven.
• Bij stress kan er eveneens een behandeling tegen angst worden voorgeschreven.

De preventie van crisissen is gebaseerd op hygiënemaatregelen: regelmatige behandeling tegen parasieten (vlooien en teken), shampoo, schuim, regelmatige reiniging van de oren, borstelen…

Aangezien de basis van deze aandoening genetisch is, hebben atopische honden levenslang behandeling nodig. Een vroegtijdige verzorging en een opgevolgde en doorlopende grondige behandeling zorgen ervoor dat de ziekte goed onder controle blijft.

Wat is de prognose op lange termijn?

Een hond met atopische dermatitis zal dit heel zijn leven met zich meedragen.

Grondige behandelingen en voeding kunnen de ernst van de crisissen en hun frequentie verminderen en op die manier de hond verder een goede levenskwaliteit bezorgen.

De meeste atopische honden hebben niet hun hele leven een orale behandeling nodig maar enkel tijdens de crisissen.

Wat kan u doen als er een crisis optreedt?

Zodra de symptomen van een crisis verschijnen, moet u snel contact opnemen met uw dierenarts om een passende behandeling te voorzien en infectiecomplicaties te vermijden.

Vraag uw dierenarts altijd raad vooraleer een therapie te starten. Het is in het algemeen nodig om te controleren of er al dan niet een huidinfectie aanwezig is door een staal te nemen dat vervolgens onder de microscoop wordt bestudeerd om het protocol aan te passen.

Voor dieren die vaak geneesmiddelen op basis van corticoïden nodig hebben, zijn regelmatige controles van de nierfunctie via bloedafname noodzakelijk.

Atopische hondendermatitis is een veel voorkomende dermatologische ziekte bij bepaalde hondenrassen die op jonge leeftijd optreedt. De ziekte is genetisch en ondergeschikt aan een huiddefect, dat een sterkere gevoeligheid teweegbrengt voor bepaalde allergenen. Het dier lijdt dan aan jeuk en roodheid over het lichaam wat heel vervelend kan zijn. Deze ziekte is niet dodelijk maar kan de levenskwaliteit van het dier sterk verminderen indien de behandeling niet strikt wordt toegepast.